Porođaj (partus) predstavlja značajan momenat u životu svakog mladog bračnog para i njihove bliže rodbine. S jedne strane, trudnoća i porođaj predstavljaju veoma sretan trenutak, jer dolazi na svijet potomstvo, a, s druge strane, postoji veliki strah od njegovog početka, toka i ishoda.
Tačan mehanizam koji dovodi do početka porođaja, na žalost ni do danas nije poznat. Faktori koji ga iniciraju još nisu definirani i naše razumijevanje biomolekularnih zbivanja u toku porođaja je još nekompletno. Mogući etiološki faktori su:
1. Zrelost ploda i ,,starost" posteljice
Ova hipoteza datira iz vremena Hipokrata. Po njoj poslije devet mjeseci trudnoće nastupa zrelost ploda i ,,starenje" posteljice, što se manifestira degenerativnim promjenama, smanjenjem razmjene hranjivih materija između majke i ploda, pogoršanjem ishrane ploda i glađu koja ga tjera da napusti matericu izazivanjem njene kontrakcije.
2. Mehaničko-nervni faktori
Smatra se da višeplodnost, povećana količina plodove vode, krupan plod, dovode do pretjeranog razvlačenja, metaboličkih promjena i ishemije mišića materice, s jedne strane, i, s druge strane, preko cervikalnih ganglija do iniciranja kontrakcija što dovodi do porođaja.
3. Hormonske promjene
Oksitocinska teorija - Zadnji režanj hipofize proizvodi oxytocin koji izaziva kontrakcije uterusa. U serumu postoji enzim oksitokinaza koji razgrađuje oxytocin. Između njih postoji ravnoteža koja se održava do termina poroda.
Kako "stari", tako posteljica više nije u mogućnosti da stvara oksitokinazu, zbog čega nastaje prevaga oxytocina koji izaziva uterusne kontrakcije i porođaj.
Teorija pada progesterona - Dok je posteljica vitalna, proizvodnja progesterona je ,,optimalna", a time je smanjena osjetljivost uterusa na vanjske podražaje. Starenje posteljice smanjuje produkciju i nivo progesterona, čime prestaje inertnost uterusa, dolazi do pojave uterusnih kontrakcija i porođaja.
4. Fetus u iniciranju porođaja
Interesantno je vjerovanje da fetus šalje signal majci da počne sa porođajem kada je završeno sazrijevanje njegovih vitalnih organa, o čemu su akušeri pisali još 1882. godine (Spelgerberg).
„Okidačem" se smatra nagli skok produkcije kortizola od strane fetalnog nadbubrega, koji djelujući na posteljicu smanjuje stvaranje progesterona, vjerovatno povećavajući sekreciju estrogena i produkciju prostaglandina koji uzrokuju početak porođaja.
4. Uloga prostaglandina
No, danas je najprihvaćenije stanovište da prostaglandini igraju ključnu ulogu u iniciranju porođaja, da izazivaju kontrakcije uterusa kada se daju u bilo kojoj fazi gestacije i da izazivaju razmekšavanje grlića.
Signali koji potječu od fetusa preko komunikacije organa (bubrega i urina) dolaze u amnionsku tečnost, a odatle do fetalnih membrana u kojima se ubrzano oslobađa arahidonska kiselina i povećava biosinteza prostaglandina koji neminovno započinju porođaj.
I pored svega, faktori koji reguliraju biosintezu i oslobađanje prostaglandina nisu dovoljno definirani.
Vrste porođaja
U odnosu na vrijeme kada se dešava porođaj može biti: terminski odnosno porođaj između 37. i 42. nedjelje gestacije; prijevremeni - poslije 20. nedjelje trudnoće, te poslije termina, odnosno poslije 42. nedjelje gestacije.
Prema načinu završavanja porođaj može biti: vaginalni (spontan, induciran, stimuliran); abdominalni (carski rez), planiran ili hitan.
U odnosu na tok porođaj može biti: dirigiran; ekspektativan; nagli i produžen (prolongatus) koji traje duže od 18 sati.
