Na današnji dan 1904. godine, u Jajcu je rođen bosanskohercegovački i regionalni pjesnik i prevoditelj Nikola Šop.

Diplomirao je komparativnu književnost na Filološkom fakultetu u Beogradu 1931. godine, te do Drugog svjetskog rata radio u Beogradu kao gimnazijski profesor latinskog jezika, a nakon teškog ranjavanja tokom bombardiranja Beograda 1941., preselio se u Zagreb, gdje je ostao do kraja života (2. januara 1982.).

Filozofske meditacije

Prve pjesme Šop je objavio kao četrnaestogodišnjak, 1918. godine. U tom prvom periodu stvaralaštva, od “Pjesme siromašnog sina”, preko “Isus i moja sjena”, “Knjiga o Horaciju” do zbirke “Za kasnim stolom”, Šop je u fokus stavio »prizemnu egzistenciju«. Ali, iza tog svijeta običnosti i prividne banalnosti skriven je viši, transcendentalni smisao, odnosno duhovna dispozicija.

Od 1950-ih godina Šop se sve intenzivnije upuštao u filozofske meditacije o fenomenologiji nastajanja stvari i dinamici beskraja svemira, kada su nastala djela “Kućice u svemiru” “Svemirski pohodi”, “ Astralije”, “Dok svemiri venu” i “Nedohod”, potom “Vječni preludij”, “Izgubljeni Arijel”, “Pjesnikovi rasprodani prostori”, “Bosanska trilogija”…

Njegove pjesme prevedene su na više stranih jezika, a dobitnik je Nagrade »Vladimir Nazor« za životno djelo 1970. godine.

Svjetski dan humanosti

Danas se obilježava Svjetski dan humanosti, koji su proglasile Ujedinjene nacije, 11. decembra 2008. godine, nastojeći doprinijeti jačanju svijesti o važnosti humanitarnih aktivnosti u svim dijelovima svijeta, te važnosti međunarodne saradnje u ostvarivanju tog cilja.

Ovaj datum odabran je iz počasti prema 22 uposlenika Ujedinjenih nacija koji su u napadu na sjedište UN-a u Bagdadu, u Iranu, 19. avgusta 2003. godine, izgubili živote.

Širom svijeta humanitarni radnici obavljaju svoj posao u zahtjevnim i ponekad veoma opasnim uvjetima. Prema podacima istraživanja (izvor: Humanitarian Outcomes), u 2021. godini napadnuto je 460 humanitarnih radnika od čega je 140 ubijeno, 203 je povrijeđeno, a 117 oteto. Napadi na humanitarne radnike za svaku su osudu i smatraju se kršenjem pravila međunarodnog humanitarnog prava. 

Rođena slavna dizajnerica Koko Šanel

Godine 1883., na današnji dan, rođena je Gabrijela Bonur „Koko“ Šanel (Gabrielle Bonheur "Coco" Chanel), slavna francuska dizajnerica, koju su modernističke misli, moda inspirirana muškom odjećom i traganje za skupom jednostavnošću, svrstali među 100 najvažnijih ličnosti u 20. vijeku.

Koko Šanel je skoro šest decenija suvereno vladala pariskom visokom modom, a tvorac je kultne „male crne haljine“ i najprodavanijeg parfema na svijetu „Šanel broj 5“. Njen najveći uspjeh bio je inspiracija muškom odjećom, jer je sa žena skinula korsete, skratila im frizure i haljine, da bi se osjećale udobnije.

Krojački zanat

Kada je imala 12 godina, majka joj je umrla od tuberkuloze, nakon čega ju je otac poslao s dvjema sestrama u Korez, u katolički manastir Obazena koji je imao sirotište. U sirotištu je mala Gabrijela naučila krojački zanat. Nakon što je napunila 18 godina, napustila je manastir Obazen i zaposlila se kao krojačica. Kada nije šila, pjevala je u kabareu, u kafiću "La Rotonde", u Mulenu. Tada je Gabrijela dobila ime "Koko", najvjerovatnije zbog dvije pjesme po kojima je postala poznata "Ko Ko Ri Ko" i "Ko je vidio Koko”.

Godine 1908., Koko Šanel je započela vezu s industrijalcem Arturom Edvardom "Bojem" Kapelom, članom engleske visoke klase, koji joj je priuštio stan u Parizu i finansirao njene prve butike. Prije toga je Šanel već počela dizajnirati šešire, kao razonodu koja je prerasla u biznis.

“Šanel moda”

Šanel postaje licencirana modistkinja 1910. godine i otvara svoj prvi butik u ulici 31 Kambon, u Parizu, s nazivom “Šanel moda”, gdje je prodavala samo svoje kreacije šešira, kojima se proslavila nakon što je pozorišna glumica Gabrijela Dorziat nosila njene šešire u predstavi “Bel Ami”, 1912. godine, te bila model u magazinu “Les Modes”.

Uslijedilo je otvaranje novih butika i proširivanje kreacija na jednostavnu, svedenu i komfornu odjeću od skromnih materijala kao što su žersej i triko. Godine 1918., Šanel je kupila cijelu zgradu u ulici 31 Kambon, koja se nalazila u jednom od najatraktivnijih dijelova Pariza, gdje je 1921. godine otvorila ono što se može smatrati ranim oličenjem modnog butika, s odjećom, šeširima i dodacima, a kasnije proširila ponudu na torbe, nakit i parfeme.

“Šanel moda” uskoro je postalo unosno poslovno preduzeće, te je do 1935. zapošljavalo 4.000 ljudi.

“Šanel broj 5”

Tokom Drugog svjetskog rata Šanel je zatvorila sve butike, ali joj je nacističko oduzimanje imovine i poslovnih preduzeća Jevrejima pružilo priliku da stekne punu finansijsku kontrolu nad parfemima “Šanel” i najprofitabilnijim proizvodom - “Šanel broj 5”.

Nakon što je njena modna kuća bila zatvorena 15 godina, Koko Šanel je, kao sedamdesetogodišnjakinja, ponovo ušla u svijet mode, 1954. godine. Početkom 1971., kada je imala 87 godina, te pripremala svoju proljetnu kolekciju, preminula je u hotelu “Ric”, gdje je živjela posljednjih 30 godina. 

Preminuo Lorka, čuveni španski pjesnik

Federiko Garsija Lorka (Federico García Lorca) čuveni španski pjesnik i dramatičar, preminuo je na današnji dan 1936. godine. Proglašen je najuglednijim španskim pjesnikom 20. vijeka, koji je spontanim stvaralačkim nagonom sjedinio tradicionalne vrijednosti španske književnosti, narodne baštine i moderne književnosti. Njegova djela su prevedena na više desetina jezika, a najpoznatija pjesma mu je “Nevjerna žena” (“I povedoh je do rijeke, misleći da djevojka je, al’ udata ona bješe…”)

Lorka je bio sin bogatog andaluzijskog veleposjednika, studirao je književnost i pravo u Madridu, gdje je upoznao i družio se s mnogim tadašnjim španskim intelektualcima, među kojima je bio čuveni slikar Salvador Dali.

“Ciganski romancero” šest puta reizdavan

Prvu zbirku pjesama “Dojmovi i krajolici” izdao je 1918., ali tek naredna zbirka “Knjiga pjesama” počinje odražavati odlike Lorkine poezije: veliki patriotizam, senzibilnost, slikovitost, inventivnost metafora, a sve prožeto glavnim motivom smrti. Nakon toga, 1927. godine, slijedi zbirka “Pjesme”, te njegova najpoznatija zbirka “Ciganski romancero”, koju je objavio 1928., a do 1936. je doživjela čak šest reizdanja.

Osim pjesama, pisao je drame (“Urok leptirice”, “Mariana Pineda”, “Čudesna obućarka”, “Amor de don Perlimplín con Belisa en su jardín”, “Krvavi svatovi”, “Jalovica”, “Drama bez naslova”…), tekst za pozorište lutaka “Don Cristóbalovo malo kazalište” i romantičnu komediju “Gospojica Rosita, usidjelica ili Jezik cvijeća”, te scenarij za film “Put na mjesec”.

Kada je izbio Španski građanski rat Lorka se zatekao u Viznaru u Granadi, gdje su ga vojnici uhapsili i ubili, a tijelo mu bacili u neobilježeni grob. Frankova vlada pokušala je uništiti spomen na Lorku tako što je uništila sva njegova djela, a spominjanje njegovog imena bilo je zabranjeno. Budući da je bio među prvim i najslavnijim žrtvama Španskog građanskog rata, Lorka je postao simbol žrtve političke represije i fašističke tiranije.